Contact met de kinderen na scheiden

Een echtscheiding heeft niet alleen een grote impact op de voormalige partners, ook voor de omgeving kan het veel betekenen. Dat geldt voor familie, vrienden en uiteraard ook de kinderen. Die maken geen keuze voor een scheiding, ze moeten wel leven met de gevolgen. Hoe het contact met de kinderen na scheiden verloopt, is deels aan wettelijke regels gebonden, daarnaast zijn er uiteraard de belangen van alle betrokkenen die zwaar wegen. Een mediator kan de behoeften van alle personen in kaart brengen om zo tot een werkbare oplossing te komen. Het is mogelijk om de rechter uitspraak te laten doen wanneer de verstandhouding ernstig verstoord is, toch wordt ook vanuit de rechtbank aanbevolen om er met de betrokken partijen samen uit te komen. Een overeenkomst die gedragen wordt door alle partijen biedt namelijk een beter toekomstperspectief, en een betere omgeving voor opgroeiende kinderen.

Ouders scheiden, kinderen lijden

Laten we voorop stellen dat een gezinssituatie waarin ruzie en geweld aan de orde van de dag zijn geen goede omgeving is voor een kind. Koste wat kost een relatie in stand houden ‘voor de kinderen’ is geen oplossing, je kunt daarmee namelijk onherstelbare schade aanrichten bij het opgroeiende kind. Dit neemt niet weg dat bij een echtscheiding de kinderen hier hinder van zullen ondervinden, het is de verantwoordelijkheid van de ouders om de schade zoveel mogelijk te beperken. Andere familieleden of mogelijk nieuwe partners spelen hier ook zeker een rol in, toch blijven de ouders hoofdelijk verantwoordelijk voor hun kinderen.

Wat zegt de wet over contact met de kinderen na scheiden?

Laten we eerst naar de Nederlandse wetgeving kijken. Die biedt al enkele handvatten om afspraken op te baseren. Hoewel de wetgeving vrij ruim geïnterpreteerd kan worden, brengt het de nodige objectiviteit in het overleg.

1. Ouders houden in Nederland na een echtscheiding beide gezag over de kinderen. Gezag betekent dus ook verantwoordelijkheid over de zorg en de opvoeding.
2. Beide ouders behouden recht op informatievoorziening en contact met de kinderen.
3. Wanneer er beslissingen genomen moeten worden over belangrijke zaken moeten beide ouders hierin gehoord worden.
4. Het is wettelijk verplicht om een ouderschapsplan op te stellen, met daarin alle afspraken met betrekking tot de zorg en opvoeding, alimentatie en het delen van informatie. In dit ouderschapsplan zullen kinderen aan moeten geven op welke wijze de kinderen bij de afspraken worden betrokken.
5. Er moet in het ouderschapsplan worden bepaald hoe kinderen na de scheiding geïnformeerd worden over belangrijke zaken.

Recht op informatie

Doorgaans zal een kind primair bij één van de ouders verblijven. Toch behouden beide ouders het recht op informatie. Denk aan de prestaties op school of de situatie omtrent hun gezondheid. Wanneer er belangrijke beslissingen genomen moeten worden dienen beide ouders hierover gehoord te worden. Dit wordt het recht op consultatie genoemd. Wanneer de communicatie ernstig verstoord is kan dit een uitdaging vormen. Toch dient er een werkbare oplossing te komen, anders kan een ouder in gebreke worden gesteld. Eventueel zou communicatie via een vertrouwd persoon kunnen lopen, via een mediator of op een andere wijze. Zorg er dan wel voor dat de communicatie achteraf bewezen kan worden, en dat duidelijk wordt vastgelegd welke conclusies er worden getrokken. Anders kan dit later mogelijk voor discussies en onduidelijkheid zorgen.

Zorg en opvoeding verdelen

Wanneer de ouders voor de scheiding het gezag over de kinderen deelden, blijft dit gezag in stand na de scheiding. Wanneer hierover onderling geen afspraken gemaakt kunnen worden, dan zal de rechter hier uitspraak over doen. Die heeft de mogelijkheid om de Raad voor de Kinderbescherming in te schakelen om advies uit te brengen op basis van onderzoek. Wanneer het mogelijk is om hier samen uit te komen heeft dat de voorkeur, want een gerechtelijke uitspraak kan bij alle partijen tot onverwachte en onvoordelige conclusies leiden.

Omgangsregeling

Wanneer er slechts één ouder is met gezag ligt de situatie iets anders. In dat geval zal er een omgangsregeling vastgesteld moeten worden waarin wordt beschreven op welke momenten en met welke frequentie de ouder zonder gezag het kind mag zien. Wanneer hier geen overeenkomst over bestaat, zal ook hier de rechter weer uitspraak doen. Hierbij bestaat er een kans dat de niet-gezaghebbende partij, geen recht heeft tot omgang met het kind. Hiervoor zijn de volgende vier criteria voor bepaald:

• De omgang zou voor de lichamelijke of verstandelijke ontwikkeling van het kind nadelig zijn.
• Wanneer de ouder zonder gezag niet in staat is om met het kind om te gaan.
• Wanneer het kind ouder is dan twaalf jaar en zelf zwaarwegende redenen heeft om niet langer met de ouder om te gaan.
• Bij andere redenen waarbij verdere omgang niet goed is voor het kind.

Het is mogelijk dat één van de ouders na de scheiding aan de rechter vraagt om het gezag volledig op zich te nemen. Dit is alleen mogelijk wanneer het anders tot ernstige problemen bij de opvoeding kan leiden, en de kans dat deze situatie verbetert minimaal is.

Scheiden doe je samen

Ouders zijn niet de enige personen die scheiden, ook kinderen zullen een groot deel van hun verdere leven zonder aanwezigheid van een ouder moeten leven. Hoe je ook over elkaar denkt, houd altijd rekening met het belang van je kinderen. Indien mogelijk betrek je de kinderen ook bij het overleg. Dit is niet alleen positief voor het kind, maar doorgaans ook voor de ouders. Bespreek de mogelijkheden met de mediator, en vraag naar de werkwijze bij het opstellen van een ouderschapsplan.