Wat is mediation en heb ik er iets aan ?

Wat is mediation dan precies en hebben we daar wel iets aan? Deze vragen worden mij regelmatig gesteld. Als mediator, aan tafel, met mensen en ook als trainer tijdens het opleiden van nieuwe mediators en andere (conflict)professionals. Vanuit verschillende hoeken ben ik bezig met wat mediation dan eigenlijk is. In mijn persoonlijke blogs schrijf ik regelmatig over mijn visie op conflicten maar echt specifiek over mediation als interventiemiddel schrijf ik niet zo vaak. Ik zie mediation als een van de mogelijkheden om conflicten constructief op te lossen. In deze blog neem ik jullie een stukje mee in wat mediation is.

Mediation.

Er zijn verschillende definities voor mediation te vinden. In de basis is het een vorm van conflict-bemiddeling waar het gaat over partijen helpen de kwaliteit van hun eigen interactie, de communicatie en de besluitvorming te verbeteren.

Mediation stimuleert om vanuit belangen tot een gezamenlijk gedragen en optimale besluitvorming/ oplossing komen. De rol van een mediator is de betrokken partijen assisteren bij het bereiken van een wederzijds acceptabele oplossing van het conflict. Voor mij is het doel bij mediation niet de oplossing op zichzelf, maar het vergroten van het begrip en het verhelderen van de situatie. Dat wil zeggen; meer inzicht krijgen in jezelf, in de situatie, in de ander en de kwesties waardoor er een duurzame verandering ontstaat van waaruit de oplossing uiteindelijk gevonden zal worden. Mediation kun je inzetten bij verschillende soorten conflicten bijvoorbeeld binnen organisaties, families, bij buren of conflicten met de overheid.

Een belangrijk kenmerk van mediation, los van de verschillende benaderingen van iedere mediator, is dat partijen in alle vrijheid over hun eigen conflict kunnen beslissen. De autonomie en de beslissingsbevoegdheid van de deelnemers staan in mediation voorop. Hierin is mediation uniek en verschilt het van andere manieren waarop een derde partij een conflict kan aanpakken (zoals rechtspraak). 

Autonomie

Het principe van autonomie en zelfwerkzaamheid van mensen stelt vanzelfsprekend eisen aan de rol en de positie van een mediator. Een belangrijke eis is dat je als mediator door alle deelnemers geaccepteerd en vertrouwd wordt. Om als partij autonoom te kunnen beslissen houdt de mediator zich zo veel mogelijk buiten de inhoud van het conflict en zal niet proberen het proces in een bepaalde richting te sturen. Neutraliteit van de mediator staat in dienst van partijen. Volledige neutraliteit is echter een illusie. Het is de bedoeling dat de mediator voor een goede balans zorgt en beide partijen dezelfde aandacht geeft en hier duidelijk en transparant over communiceert. Openheid is voorbeeldgedrag. Wanneer en op welke manier een mediator intervenieert zal voor een groot deel afhangen van de waarde-opvattingen, de waarneming en de beleving van de mediator, (zelf)kennis hierover als mediator is dus essentieel.

Dan toch weer even terug naar het conflict.

Conflictkwesties zijn vaak symptomen van complexe en dieperliggende problemen (die te maken hebben met behoeftes en verlangens).

Ieder mens is in principe in staat om zelf beslissingen te nemen, keuzes te maken, contact te maken met anderen en een interactie aan te gaan. Conflicten zorgen er alleen vaak wel voor dat het vermogen om beslissingen te nemen en andermans perspectief waar te nemen minder wordt. Conflicten doen daarmee een aanslag op de kwaliteit van de interactie. Een conflict vraagt om een observerende blik. Kun je naar jezelf en naar de ander kijken met een bepaalde afstand? Mediation kan daarin helpen. Wanneer partijen voor zichzelf duidelijker krijgen wat ze willen en wat hun mogelijkheden zijn en zij beter in staat zijn om beslissingen te nemen die in het kader van hun conflict nodig zijn, vindt er een belangrijke omslag in hun interactie plaats.

Omdat bij mediation de autonomie van de deelnemers voorop staat en daarmee ook hun vrijheid om wel of niet voor mediation te kiezen (of vroegtijdig te stoppen), is mediation niet geschikt voor alle typen conflicten.  Het vraagt tenminste om een goede diagnose en voorlichting van de mediator vooraf. Belangrijk is dat er nog motivatie te vinden is om er op de een of andere manier samen uit te willen komen. Soms lijkt die motivatie er niet meer te zijn maar zijn er toch nog steeds (gezamenlijke) belangen om er samen uit te komen (bijvoorbeeld kinderen, een baan, familiebanden, continuïteit van een organisatie etc.).

Een conflict kan te geëscaleerd zijn om aangepakt te kunnen worden met mediation maar kan ook nog niet ver genoeg geëscaleerd zijn en nog niet ‘rijp’ genoeg zijn. Dit alles vraagt om specifieke aandacht bij aanvang van een mediation en heeft invloed op de keuze van de aanpak van de mediator. Mensen in een zeer hevig geëscaleerd conflict zijn of herkennen zichzelf vaak niet meer.

De persoon van de mediator

Mediation (en mediator zijn) is niet een simpelweg kunnen toepassen van een aantal losse technieken. Alle interventies en beroepsvaardigheden die de mediator toepast, moet hij of zij zich eigen maken. Van een mediator kun je verwachten dat hij of zij betrokken en empathisch is en niet-oordelend met een open houding kan optreden. De mediator moet integer, consistent en betrouwbaar overkomen, zodat de deelnemers vertrouwen in de mediator kunnen hebben.

Ik heb ervaren dat in ieder van ons het vermogen ligt om anders te gaan kijken en waar te nemen, mits we bereid zijn te willen onderzoeken hoe we op dit moment geneigd zijn te kijken, te voelen en te denken. Het bedenken van oplossingen vanuit de dominant aanwezige mentale modellen, zorgt vaak voor de bekende oplossingen en meer van hetzelfde. Wanneer een conflict zich aandient, is die bekende manier meestal niet meer de meest constructieve. Mediation is effectief bij het zoeken naar nieuwe vormen en oplossingen. In mijn ogen is de basis voor een vernieuwende oplossing het in verbinding komen met wat er daadwerkelijk toe doet en zich laat zien. In dat proces draag ik graag bij als mediator, als coach en als trainer.

Wil je meer weten over mediation neem gerust contact met me op.

Interesse om zelf mediator te worden of meer te leren over conflicten en mediation ? Voor het actuele aanbod zie hier de webiste van Caleidoscoop Leertrajecten.