Hoog opgelopen conflicten en hoe daarmee om te gaan?
De laatste jaren kom ik als mediator regelmatig in aanraking met hoog opgelopen conflicten. Zeker bij echtscheidingen kunnen de emoties zo hoog oplopen dat het ‘vechten’ wordt. Als partijen dan samen kinderen hebben blijven ze met elkaar verbonden. Ze hebben een taak te volbrengen. Ook bij arbeidsconflicten, waar de relatie daarna stopt, kan het conflict zo hoog oplopen dat mensen zichzelf niet meer herkennen. Zo’n conflict vreet energie. Soms belanden ze dan in de fase van totale strijd en lijkt mediaton als interventiemiddel niet (meer) te werken. Toch heb ik ervaren dat mediaton, juist dan (met de juiste aanpak), het verschil kan maken. In deze blog neem ik jullie een stukje mee in mijn ervaringen en deel ik mijn visie en aanpak bij vechtconflicten.
Mensbeeld
Een tijdje terug vertelde iemand me een mooi verhaal over een gouden Boeddha. Hij gebruikte dat verhaal om zijn mensbeeld en ook zijn mening over een hoogopgelopen conflict binnen hun team te verwoorden en ik vond het zo treffend. Zijn teamgenoten waren zichtbaar geraakt en besefte zich volgens mij goed dat een groot deel van hen niet meer in staat was om op die manier te kijken.
Het verhaal ging over een grote gouden Boeddha die honderden jaren geleden door Thaise monniken was bedekt met klei toen het Birmese leger hen aanvielen. Zij bedekte de Boeddha met klei zodat de Boeddha niet gestolen zou worden en zodat het niet beschadigd kon worden. Tijdens de overval op dat klooster werden alle monniken gedood. Pas vele honderden jaren later, toen het beeld verplaats moest worden, ontdekte andere monniken de enorme schat. Een puur gouden Boeddha. Al die jaren daarvoor had niemand verder gekeken dan de kleikorst die om de gouden Boeddha heen zat. Een kleine scheur in die klei en de nieuwsgierigheid van een enkele monnik maakte dat ze verder gingen kijken en zo de gouden kern ontdekte door de klei eraf te beitelen. 
Hij gebruikte deze metafoor om aan te geven dat hij geloofd dat iedereen een gouden kern heeft maar dat de omstandigheden en de tijd ervoor kunnen zorgen dat de buitenkant ‘lelijk’ of minder aantrekkelijk wordt. Bijvoorbeeld ter bescherming of overleving.
Misschien klikt het verhaal van de Boeddha wat zoet maar volgens mij is het een essentieel startpunt voor een effectieve interventie bij hoogopgelopen conflicten. Een startpunt (een visie), die vertaald kan worden naar een intentie. Kun je met mildheid kijken en nieuwsgierig zoeken naar die gouden kern? Als we ons bezig houden met hoog opgelopen conflicten duiken we in de wereld van de schaduw, de vervorming van kwaliteiten, van waarden en van normen. We weten allemaal dat er geen licht is zonder duisternis, maar onze eigen duisternis (h)erkennen blijkt voor vele een uitdaging. Dat proces normaliseren en begeleiden zie ik als een taak van de mediator/ de (conflict)professional. Zeker als een conflict flink uit de hand is gelopen.
Het is daarbij belangrijk dat je jezelf goed kent en weet hoe je jezelf verhoudt t.o.v. bijvoorbeeld vechtconflicten of kritiek . Wat gebeurd er met je als de pijlen jouw kant opkomen ? Welke hulpmiddelen kun je jezelf geven om stevig gegrond te blijven en constructief te blijven interveniëren? Constructief omgaan met ernstig geëscaleerde conflicten vraagt om een hoog bewustzijnsniveau, kennis, inzicht en flexibiliteit.
“ De meest beperkende denkgewoonte is om alle nieuwe informatie te toetsen aan wat je al weet.” -Napoleon Hill-
Dat gezegd te hebben zijn nog een aantal dingen meer belangrijk (die overigens ook belangrijk zijn bij minder ver geëscaleerde conflicten).
Weet waar je aan begint.
Het is belangrijk dat je (vooraf) de tijd neemt om te onderzoeken welke strategie en aanpak helpend is / zou kunnen zijn in deze situatie. Een goede ‘diagnose’ van het conflict is van essentieel belang om je aanpak te bepalen.
Vragen die jezelf kunt stellen om tot een diagnose te komen*:
- Hoe hoog is het conflict geëscaleerd – wat is de actuele dynamiek tussen spanning en emotie?
- Met welk conflict, met welke conflicten heb je (echt) te maken ? En (hoe) laat dat conflict zich zien?
- Wat zijn de kaders en (rand)voorwaarden voor de interventie ? Is dit (al) helder voor iedereen ?
- Zijn er nog relevante sociale omgevingsfactoren (cultureel, financieel, professioneel?) ?
*bron: Interactiekompas – Bas Delleman 2018- Naar het contingentiemodel van F. Glasl
Wanneer de emoties hoog oplopen zijn (en de escalatiegraad dus hoog is) vraagt dat vanzelfsprekend om een andere aanpak voor jou als professional dan wanneer partijen nog aardig (rationeel) met elkaar het gesprek aan kunnen gaan. Wanneer partijen een bedreiging voelen van belangrijke behoeften en/of onvervulde behoeften ervaren is de kans groot dat ze destructief gedrag (gaan) vertonen. Dit alleen benoemen is niet voldoende, je zult de verbinding met partijen moeten zoeken om de emoties die uit die behoeften voortkomen bespreekbaar te maken. Om vervolgens samen te zoeken naar een nieuw perspectief, het ombouwen naar mogelijkheden. Partijen uit de greep van het conflict krijgen.
Wil je hiermee oefenen en je interventievaardigheden uitbreiden, kom dan bijvoorbeeld naar de studiedag op 23 september in Veghel.
Of neem vrijblijvend contact met me op voor meer informatie.
