Wat een gekke tijd. De corona-crisis. We lezen en horen het overal. Verwarring, onzekerheid en mogelijke angst voor het onbekende zorgen voor een bepaalde onrust die je terug kunt zien in het gedrag en de communicatie van mensen in groepen.
Als je vaker werkt met groepen in conflict is deze groepsdynamiek niet perse nieuw, deze groepsdynamiek lijkt zich nu op grote schaal te ontpoppen. Ik neem jullie mee in wat ik zie. Waarbij ik niet de wijsheid in pacht heb en zeker op medisch gebied geen verstand van zaken heb. Dit artikel gaat dan ook alleen over het gedrag van mensen.
Succesvol leiderschap
Ons wereld lijkt succesvol leiderschap nodig te hebben, maar hoe ziet dat er dan uit? Voor het nemen van krachtige besluiten is het denk ik nodig om alle aanwezige diversiteit aan kennis, talenten, ervaringen en emoties te combineren. Geen makkelijke opgave. Het gaat niet over wat goed of fout is maar over het in beweging krijgen van alles wat is.
De ervaring heeft mij ondertussen geleerd dat daarbij conflicten essentieel en onvermijdelijk zijn. En voor het benutten/ oplossen van conflicten heb je o.a. de vaardigheid nodig om ruimte te geven aan meerdere standpunten en gevoelens. Iets wat in de praktijk toch regelmatig lastig blijkt. Het luisteren naar verschillende meningen/ ideeën is vaak nog wel te doen, maar deze samenbrengen tot een besluit waaraan iedereen zich kan verbinden, blijkt een ingewikkelde uitdaging.
Voor mij als mediator en conflictcoach is het uitgangspunt bij conflicten in een groep altijd dat tegenstellingen de start van een creatief proces kunnen zijn. Daarbij hanteer ik dan nog een aantal (sub)uitgangspunten zoals;
- Niemand heeft het alleenrecht op de waarheid.
- We zijn bereid met en van elkaar te leren.
- We gaan in gesprek om ons contact te verdiepen.
Daarbij is nummer 1, niemand heeft het alleenrecht op de waarheid, voor mij het meest essentieel om tegenstellingen daadwerkelijk de start van een creatief proces te laten zijn. Daarmee bedoel ik dan vooral dat we nieuwsgierig blijven kijken naar onszelf en naar anderen en ervan uitgaan dat alleen onze eigen kennis en kunde niet voldoende is om met de soms complexe realiteit om te gaan.
Omgaan met verschillen
In december schreef ik een blog over mijn visie m.b.t. de zwarte pieten discussie. Over hoe moeilijk het omgaan met verschillen kan zijn, over de onderstroom van oude pijnen, niet erkende behoeften, verborgen motivaties en dubbele agenda’s en over de rol van de media daarbij. Nu, een paar maanden later, is daar ‘ineens’ het corona virus dat de hele wereld bezighoudt. Een pandemie waarbij de media ook een grote rol speelt en inspeelt op onze samenwerking en solidariteit maar waar ook de verschillen van mensen duidelijk naar voren komen. En hoe gaan we daar dan mee om? In dit artikel wil ik het dus, zoals jullie al een beetje van mij gewend zijn, hebben over die verschillen van mensen en het effect daarvan in tijden van crisis.
Ik geloof dat niet de afzonderlijke mens als individu in een groep (en in een land) voor succes of verlies zorgt, maar dat het de samenhang tussen alle gedragingen, emoties, gedachten en ervaringen is die daarvoor zorgt. En met die samenhang bedoel ik dan dat alles wat is, er mag zijn en aandacht krijgt. Wanneer de kwaliteit van de onderlinge relaties hoog is, kunnen we samen veel bereiken. Dat dit niet zo makkelijk is merken we vooral in tijden van crisis (conflict). Als alles wat is, er zou mogen zijn dan heeft eigenlijk niks betekenis van zichzelf. Alles is dan in principe oordeelvrij. Ook de dood en gezondheid. JA dank je de Koekkoek hoor ik je denken. Maar laat ik het zo schrijven. Verschillen worden pas een probleem wanneer iemand het label ‘goed’ of ‘fout’ eraan hangt. En het wordt nog ingewikkelder als we denken te weten dat er een objectieve ‘goed’ is, want dan is er namelijk ook automatisch een objectieve ‘fout’. We zullen proberen aan ‘de goede kant’ te blijven. De mensen aan de andere kant spelen precies hetzelfde spel, waardoor we met elkaar in (destructief) conflict kunnen komen. Er is dan geen ruimte meer voor een goede discussie over de verschillende invalshoeken omdat iemand ‘de waarheid’ claimt. Hoe belangrijker het onderwerp voor je is hoe groter vaak de obsessie met het goed OF fout en hoe moeilijker het wordt om te zien dat er misschien in beide kanten waarheden zitten. Hierdoor is er geen ruimte voor beweging en zetten we onszelf klem. Dit kost veel energie en levert niks op.
De onderstroom
We creëren kampjes omdat dit is waar we ons comfortabel bij voelen. Dit is ook wat je ziet gebeuren op social media. Het ene subtiel het andere wat minder subtiel. Extreme meningen ontstaan vaak doordat de genuanceerde versie geen weerklank vond of werd genegeerd. Iedere stem telt, want het is een dingetje van de hele groep. Je komt het namelijk tegen, steeds in een andere vorm. Daar waar een grapje nog onschuldig is kan een grapje overgaan in een iets wat sarcastischer grapje en zonder gehoor of vertaling uitgroeien tot een dikke vette haai onder water die processen vertraagt of dingen zelfs opzettelijk tegenwerkt zowel op micro- als op macroniveau.
Het helpt niet om hier een goed of fout aan te hangen, het helpt wel om te onderzoeken wat je er nog meer mee kunt en om te luisteren naar wat er niet gezegd wordt. Door jezelf bijvoorbeeld af te vragen waarom die ander doet wat hij of zij doet? Of wat die ander nodig heeft om er ook zo over te denken zoals jij? Of wat jij nodig hebt om er ook zo over te denken als die ander ? Of om je af te vragen of het ook allebei kan.
Oke, we kunnen een onderscheid maken tussen functionele conflicten en niet functionele conflicten maar het begint in alle gevallen bij de bereidheid om je eigen perspectief onder de loep te nemen en te durven luisteren en misschien te zeggen dat je het mis had. We moeten de boel niet dramatiseren en ook zeker niet gladstrijken. Daarbij hebben we ook nog te maken met een bepaalde rangorde in een groep. Gesprekken voeren over macht en status ligt vaak uiterst gevoelig. Iets wat nu (tijdens deze corona crisis) toch ook aan de orde is. Waarom luisteren sommige mensen wel en sommige mensen niet?
De werkelijkheid die wij zien en creëren, hangt voor een belangrijk deel af van hoe we ernaar kijken en hoe we dingen interpreteren. De informatie die we in ons groepsbewustzijn ontvangen, vormen we gezamenlijk om tot een Waarheid. Alsof het daarna vaststaat; we zeggen dan: ‘zo is het’. Dit noemen we ook wel cultuur. Vervolgens ‘bevechten’ we als we niet uitkijken elkaars waarheid, wat tot conflicten leidt en zo kom ik weer bij bovenstaand verhaal en herhaalt zich het proces. Doorbreken begint bij naar elkaar luisteren. Ik heb al meerdere keren gezien dat er ook verschillende waarheden kunnen zijn en dat die waarheden samen tot weer een nieuwe ‘waarheid’ kunnen leiden. Kortom alles om ons heen is steeds in beweging. Zodra er nieuwe informatie komt, zal iedereen zich hier automatisch toe gaan verhouden en bij helemaal nieuwe informatie (zoals nu regelmatig voorkomt) is dit extra onvoorspelbaar. Dat wat we kennen, geeft comfort, het onbekende is waar we vaak met wat spanning naar kijken. Dit kan allerlei verdedigingsmechanismen opleveren, ook als we (een gedeelte van) de wijsheid van een ander misschien wel heel goed zouden kunnen gebruiken voor nog meer wijsheid.
Ik denk dat de leiders van nu de spanning en de conflicten die er zijn moeten opzoeken, ook al gaat dit vaak in tegen alles wat we geleerd hebben. Constructief omgaan met conflicten kun je leren. Doe je dit niet dan verplaats het conflict zich naar de onderstroom en blijven er belangrijke dingen onuitgesproken. En wat je dan ook vaak ziet is dat mensen bewust of onbewust sabotagegedrag gaan vertonen op verschillende manieren. In het boek “deep democracy” van Jitse Kramer lees je hier veel meer over. Een aanrader!
Wil je meer weten over het constructief maken van een conflict of over het omgaan met verschillen, neem gerust vrijblijvend contact met me op. Misschien kan ik iets voor je betekenen.
(Bron: Deep Democracy- de wijsheid van de minderheid- Jitse Kramer)
