Wanneer conflicten via advocaten en de rechter opgelost worden is het duidelijk hoe het juridisch in elkaar steekt. De rechter zal beslissen op basis van het wetboek, en daarmee is er een objectief oordeel. Bij mediation komt het lang niet altijd tot een rechtszaak. Sterker nog, de mediator wordt bij voorkeur ingezet om een strafrechtelijke procedure te vermijden. Hoe zit het eigenlijk met mediation en wetgeving in Nederland?
Mediation en wetgeving 2013
In 2013 werd er een Wetsvoorstel Mediation ingediend door Ard van der Steur, destijds kamerlid voor de VVD. In dit voorstel werd de positie van mediation in het burgerlijk recht verbeterd. Zo werd er een mediation-overeenkomst toegevoegd aan Boek zeven van het Burgerlijk Wetboek, en partijen waren in staat om specifieke onderdelen van het geschil voor te leggen aan de rechter. Toen Van der Steur in 2015 uit de Kamer trad, nam niemand het stokje over, omdat de regering zelf met een nieuw wetsvoorstel zou komen.
Mediation en wetgeving: Situatie in 2016
In juli 2016 werd er inderdaad een consultatie van “wettelijke maatregelen ter bevordering van het gebruik van mediation als instrument voor het oplossen van geschillen” gepubliceerd. Daarbij was het doel om mediation als volwaardig alternatief voor de oplossing van geschillen te stimuleren. Denk aan een overheidsregister voor mediators en het stellen van kwaliteitseisen. Ook de titel “beëdigd mediator” zou daarbij ingevoerd worden. Er kwam kritiek op het wetsvoorstel en ook deze poging is een zachte dood gestorven.
Voorstel voor 2020
Mediators federatie kwaliteitsregister Nederland (MfN) kwam in januari 2019 met een aanbiedingsbrief om een nieuw wetsvoorstel invulling te geven. Deze brief werd voorgelegd aan minister Dekker. Anno 2020 is mediator nog steeds geen beschermd beroep, iedereen mag zich mediator noemen. De plannen uit 2016 zijn dus nooit doorgevoerd. MfN wilde op basis van een onderbouwd document opnieuw aandacht schenken aan deze tekortkoming in de wetgeving. De MfN heeft een eigen kwaliteitsnorm voor aangesloten mediators, maar deze normering is niet gebaseerd op juridische gronden. Het kan wel houvast bieden om het kaf van het koren te scheiden. Dit neemt overigens niet weg dat er ook onafhankelijke mediators in Nederland zijn die uitstekend werk verrichten.
Internationale mediation en wetgeving
De EU is al wat verder met de legitimering van mediation als alternatief voor de rechtsgang. In 2019 werden vijf richtlijnen bepaald die voor alle lidstaten van toepassing zijn:
- Elke lidstaat stimuleert opleidingen voor mediators, en bewaakt de kwaliteit van deze professionals.
- Iedere rechter heeft het recht om betrokken partijen mediation aan te bevelen wanneer dit onder de omstandigheden een logische keuze is.
- Wanneer beide partijen het daarmee eens zijn kunnen de overeenkomsten vanuit de mediation juridisch bekrachtigd worden. Bijvoorbeeld door de afspraken officieel vast te leggen of te laten bekrachtigen bij een rechter.
- Er is sprake van geheimhouding. Een mediator is niet verplicht om te getuigen in een rechtszaak over de gesprekken binnen het mediation traject.
- Gedurende het traject wordt de termijn waarin juridische zaken aangeklaagd kunnen worden gepauzeerd. Zo kunnen de partijen later nog steeds naar de rechter stappen binnen de standaard geldende termijn.
Men heeft deze richtlijnen in januari 2019 voor het laatst aangepast, en deze zijn nog steeds van kracht. Hoewel deze richtlijnen meer duidelijkheid bieden, zijn lidstaten niet verplicht om hier gehoor aan te geven. Aangezien Nederland zelf nog steeds geen wetgeving voor mediation heeft ingevoerd, zou het wel voor zich spreken dat de Nederlandse regering zich houdt aan bovenstaande richtlijnen. Er is immers op nationaal niveau geen afdoende regelgeving om tot andere conclusies te komen.
Wat houdt dit in voor partijen met een conflict?
Eigenlijk is iedereen het er wel over eens dat mediation een waardig alternatief kan zijn bij een aantal conflictsituaties. Het kan de druk op het juridisch systeem verlichten, het kan zowel de staat als het individu veel geld besparen. Omdat er nog geen officiële status bestaat, is het wel raadzaam voor cliënten om de kennis en ervaring van de mediator te bepalen alvorens in een traject te stappen. Iedereen mag zich immers een mediator noemen. Neem voor meer informatie over mediation en de juridische mogelijkheden vrijblijvend contact op, we helpen je graag verder.
