Mediation in strafzaken

De hele week houdt het me al bezig, de specialisatie opleiding waaraan ik deelneem, mediation in strafzaken. Vorige week had ik dag drie. Een dag waarop het ‘slachtoffer’ in strafzaken centraal stond. Een intensieve en lange dag vol indrukken. Raar genoeg kreeg ik voor mezelf niet goed helder wat ik er nou eigenlijk van vond. Met een onbestemd gevoel reed ik naar huis en dat gevoel hield een aantal dagen aan. De verschillende gedachten de afgelopen week, inspireerde me tot het schrijven van deze blog.

Mijn doel toen ik koos voor deze specialisatie was vooral ontdekken wat ik, als mediator, in strafzaken zou kunnen doen. Ik wil ontdekken of het werkgebied bij mij past en waar die tak staat op dit moment. Op weg naar huis, na dag drie, met dat onbestemde gevoel, had ik de neiging om een liedje van Guus Meeuwis uit mijn afspeellijst op te zetten. De link naar dat liedje staat onder deze blog ( tip: pas luisteren als je deze blog hebt gelezen). Ik zet het liedje op in de auto en het maakt me verdrietig. Jakkes! Wat een rare dag.

Ik worstel met ‘wat vind ik nou eigenlijk en waarvan’. Als het gaat over strafzaken dan valt er van alles te vinden.
Mishandeling, (seksueel) misbruik, diefstal, vernieling, moord. Natuurlijk vind ik daar wat van. Niet specifiek van een strafbaar feit in het algemeen, daarvan ben ik niet per direct onder de indruk, maar van alles daaromheen. Niet de foto maar de hele film. Wat is het complex!

Mijn mechanisme zoekt naar licht, naar de zin.. Maar is die er wel?
Vandaag werd ik, denk ik, geconfronteerd met dat mechanisme en ik ben nog aan het ontdekken wat ik daarvan vind. Dit alles wringt nog met mijn visie dat conflicten een bron voor ontwikkeling en groei zijn en met mijn missie om de conflictbestendigheid van de mens te vergroten? Want misschien is dat wel te veel gevraagd in sommige gevallen. En wil ik daar wel aan ?? 

Wat mij raakt is de snelheid waarmee mensen een oordeel hebben. Misschien menselijk, maar oei. Het raakt me ook hoe het Nederlandse rechtssysteem werkt nu en hoe het tekort schiet in sommige gevallen. Sommige strafbare feiten zijn ‘makkelijk’, we hebben in Nederland afspraken en regels met elkaar gemaakt en als je jezelf daar niet aan houd zitten daar consequenties aan. Onze rechtstaat ziet er op toe dat er dan een straf uitrolt. Hoe die straf eruit ziet bepalen de justitiële autoriteiten. Alleen bij sommige delicten is geen enkele straf ter wereld ooit hoog genoeg voor een oplossing of toereikend genoeg voor het gemis bij slachtoffers. Dan komen we er niet met straf alleen. Hoe help je mensen dan?

In mijn werk nu, als mediator, heb ik het uitgangspunt dat ruziegedrag vooral voortkomt uit onderliggende emoties die verbonden zijn met herinneringen of (onvervulde) verlangen(s) en behoefte(s). Die emoties dienen voor mij dan als een soort navigatiesysteem, niet om perse heel diep op in te gaan maar wel om ze op tafel te krijgen, te begrijpen en te kunnen beteugelen zodat we op een constructieve manier vooruit kunnen en tot afspraken kunnen komen. Niet altijd makkelijk in een conflict maar haalbaar! Misschien wat naïef als het gaat over de emoties die komen kijken bij het strafrecht en strafzaken? Misschien ook niet? En ben ik geschikt genoeg om mee te pionieren op dat vlak, in die samenwerking tussen rechtspraak en mediation?

Die vragen zijn voor mij nog niet beantwoord, zoals nog een aantal andere vragen. Wat kan ik als mediator betekenen in strafzaken. Bij zedenzaken, bij letselschade? In het herstelrecht? Is er ruimte voor mijn aanpak en mijn visie? Kan ik het passender maken of ben ik daar te ‘keurig’ voor? Ik geloof dat het kan, slachtoffers en daders met elkaar in een echt gesprek, onderzoekend naar wat nodig is om schade te herstellen, om verder te kunnen met een nieuw toekomstperspectief. Misschien niet altijd en zeker niet meteen, maar ik geloof dat het kan en dat het in die situaties zoveel meer recht doet aan het herstel dan het huidige strafrecht. Maar hoe realistisch zie ik het ?

Ik ben nu halverwege de opleiding mediation in strafzaken en sta nog op een wiebelplank. Mijn vragen neem ik mee en ik weet uit ervaring dat daar een antwoord op komt. Een ding staat vast ik zou willen dat deze vorm van pure mediation, die nodig is bij mediation in strafzaken, beter en meer tot zijn recht kwam! Een vorm van mediation waarin o.a. (beroeps)gedragsregels als neutraliteit en vrijwilligheid een andere definitie krijgen, het interesseert me enorm en ik heb respect voor alle mediators die zich al inzetten op dit vlak. Op naar dag vier.

Het nummer van Guus Meeuwis: Laat mij in die waan