Bij mediation wordt vaak gedacht dat het conflict tussen twee personen bestaat. Twee mensen die elkaar niet begrijpen, niet met elkaar op één lijn kunnen geraken. Toch beginnen de problemen vaak op een meer persoonlijk vlak. Zelfkennis is een belangrijke voorwaarde bij mediation, het is onmogelijk om het standpunt van een ander persoon te doorzien wanneer je met jezelf in de knoop zit. In conflictsituaties is het heel normaal dat je als persoon niet geheel in balans bent. Hoe ga je om met persoonlijk leiderschap in een conflict? Dat onderzoeken we in dit artikel.
Wat is persoonlijk leiderschap?
Persoonlijk leiderschap is de vaardigheid om leiding te geven aan jezelf. Daarbij werken de drie “H’s” samen:
- Hoofd: Het analytisch denkvermogen.
- Hart: Voelen van emoties en deze in context plaatsen.
- Handen: Jouw lichaam en de plaats die deze fysiek inneemt.
Iedereen heeft sterke kwaliteiten en zwakke kenmerken. Door kritisch naar jezelf te kijken kun je bepalen welke eigenschappen er nodig zijn om optimaal te kunnen functioneren. Met persoonlijk leiderschap neem je de leiding over wie je bent en wat je doet. Dit zal je kracht geven, inzicht én het vermogen om een conflictsituatie op de juiste wijze in te gaan.
Meer balans en meer zelfvertrouwen
Zelfkennis is geen vanzelfsprekende vaardigheid. Sommige mensen zijn er van nature wat beter in, andere mensen moeten er hard voor werken om zichzelf te doorzien. Toch is het een vaardigheid die je kunt leren. Er zijn talloze boeken over geschreven, je kunt ook trainingen volgen. Onzekerheid is een negatieve emotie die tot verkeerde beslissingen leidt waar je achteraf spijt van hebt. In een conflict zal onzekerheid de situatie zeker niet beter maken, het remt een open en constructieve communicatie. In veel gevallen heerst er bij alle betrokken partijen in een mediation traject onzekerheid, al is dit niet altijd even duidelijk als zodanig herkenbaar.
Zelfvertrouwen is niet altijd persoonlijk leiderschap
Er is een verschil tussen zelfkennis en zelfvertrouwen. Er zijn veel mensen die een enorm zelfvertrouwen hebben maar totaal geen zelfkennis bezitten. Dit zijn vaak de personen die overmoedig zijn, niet terugkijken op fouten die ze maken en doorgaans wat arrogant overkomen. Aan de oppervlakte lijken ze precies te weten waar ze mee bezig zijn, terwijl het juist ontkenning is, of blind zijn voor persoonlijke zwakheden. Binnen een conflict zijn dit geen mensen die je graag tegenover je hebt zitten. Ze geven geen duimbreed toe, fouten liggen altijd ergens anders. Op verschillende momenten in ieders leven kan dit gedrag naar boven komen. Er is een grijs gebied tussen zelfvertrouwen en zelfoverschatting. Bij de zoektocht naar zelfkennis zul je dit gebied verkennen om persoonlijk leiderschap te nemen.
Twee partijen conflict
In een conflictsituatie is het dus van belang dat beide partijen persoonlijk leiderschap hebben genomen, zodat ze vanuit een solide basis het gesprek aan kunnen gaan. Een mediator kan een gesprek sturen, maar zal niet de koers bepalen of het einddoel stellen. Dat moet gebeuren door de twee partijen die zich in het conflict bevinden. Wanneer beide gesprekspartners de balans over hoofd, hart en handen hebben gevonden zal het gesprek op een veel meer open wijze verlopen. Iemand die beschikt over zelfkennis kan tegen een stootje omdat de fundering solide is, tijdens een mediation traject kunnen er flinke (verbale) klappen uitgedeeld worden.
Persoonlijk leiderschap maakt nog geen leider
Er zijn leiders en volgers. In de praktijk blijkt dat iedereen beide rollen aanneemt in verschillende situaties. We zijn als een soort kameleon en kunnen van het ene moment op het andere van plaats veranderen. Dat zie je ook in mediation trajecten. De betrokken partijen zullen vaak de mediator als leider van het gesprek zien. Dit kan rust geven maar ook juist spanning oproepen. Iemand die gewend is leidinggevende te zijn, kan direct een afstandelijke of agressieve houding innemen. Anderzijds zal iemand met een laag zelfbeeld of een gevoel van onmacht vaak stil blijven, en afwachten wat er gaat gebeuren. Het is de taak van de mediator om de uitgangspositie van de betrokkenen te bepalen, en de energie zo te sturen dat er een constructief samenwerkingsverband kan ontstaan. Wanneer er aan beide kanten sprake is van persoonlijk leiderschap, dan kan gedeelde verantwoordelijkheid over de situatie en oplossingsgericht denken hieruit volgen.
Leider in een ondergeschikte positie
Bij een echtpaar is het standaard uitgangspunt een gelijkwaardige relatie. In praktijk ligt dat niet zo eenvoudig en zwart-wit, toch is het in de basis een sentiment dat de meeste mensen zullen delen. Bij een werkgever – werknemer conflict is het uitgangspunt heel anders. Er is sprake van een machtsverhouding waarbij de werkgever doorgaans meer macht heeft of lijkt te bezitten dan de werknemer. Hierbij is het van belang om te realiseren dat leiding geven en persoonlijk leiderschap twee compleet andere zaken zijn. Voor beide partijen is het van belang dat ze denken, voelen en handelen vanuit zelfkennis. Dit is een intern proces dat los staat van de machtsverhouding tussen personen. Het is heel goed mogelijk dat iemand in een ondergeschikte positie juist de richting bepaalt binnen een mediation traject vanuit specifieke ervaringen.
Bij persoonlijke relaties zoals een huwelijk is dit ook mogelijk. Zo kan een vrouw die normaal gesproken niet veel inbreng heeft binnen de relatie, toch het voortouw nemen tijdens de onderhandeling over het co-ouderschap. Wanneer de normaal gesproken dominante man over voldoende persoonlijk leiderschap beschikt zal deze zich niet aangetast voelen in zijn ‘mannelijkheid’. Want hij heeft die noodzakelijke balans gevonden in hoofd, hart en handen.
Persoonlijk leiderschap is een middel, niet de oplossing
Mediation is een traject, het is niet een eenmalige sessie waarbij alle losse eindjes even aan elkaar worden geknoopt. Zelfkennis, en leiding nemen over wie je bent en wat je voelt, kan enorm behulpzaam zijn tijdens de gesprekken. Dit geldt voor alle betrokken partijen, dus niet alleen voor personen met een laag zelfbeeld maar net zo goed voor de dominerende kracht in het conflict. Een mediator is geen psycholoog, maar kan wel adviseren. Wanneer deze professional van mening is dat persoonlijk leiderschap een positieve invloed kan hebben op de voortgang van het traject, kan er geadviseerd worden aan dit onderwerp te werken. Het biedt namelijk handvatten om het traject sneller te laten verlopen, met minder ruzie, verwijten of onzekerheid.
Neem contact op met de mediator en ontdek hoe persoonlijk leiderschap kan helpen in conflictsituaties.
