Herstelrecht; conflicten oplossen volgens de Maori’s

Herstelrecht is een manier van conflicten oplossen, waarbij het uitgangspunt herstel is van een verstoorde relatie of schade die is aangericht. De sociale en emotionele binding, en het creëren van harmonie wordt belangrijker geacht dan het afwijzen van de dader of overtreder. Herstelrecht is een relatief nieuw instrument waar mediators gebruik van kunnen maken om partijen dichter bij elkaar te brengen.

Restorative Justice

Herstelrecht komt voort uit de Restorative Justice methode zoals die wereldwijd beoefend wordt. Deze vorm van mediation heeft zijn wortels in de wijze waarop Maori’s in Nieuw-Zeeland omgaan met conflicten. Waar mogelijk worden conflicten voorkomen, ander worden problemen aangepakt op basis van de kracht die in de betrokken partijen schuilt. Als er een aangename omgeving wordt gecreëerd kunnen mensen onderling beter aan oplossingen werken.

Verschillende gebieden voor herstelrecht

Deze methode kan in vele situaties toegepast worden, naast strafzaken maken mediators in het onderwijs ook gebruik van de handvatten die herstelrecht biedt. Het is de bedoeling om slachtoffers een stem te geven, en de communicatie met de dader mogelijk te maken. Door de dader te confronteren met het leed dat is aangedaan, kan deze tot nieuwe inzichten komen. De slachtoffers kunnen hun verhaal doen, wat een opgelucht gevoel geeft. Op basis van deze situatie is het vervolgens mogelijk om samen naar een werkbare oplossing te zoeken. De betrokkenheid van de dader in het proces is niet alleen ten bate van het slachtoffer, de kans op herhaling door de dader blijkt ook lager te zijn. Het hoeft hierbij niet om criminele strafzaken te gaan, met name op scholen wordt deze methode vaak toegepast.

International Institute of Restorative Justice

Een voorloper op het gebied van herstelrecht is Ted Wachtel, die verschillende initiatieven wereldwijd heeft samengebracht. Hij legde de focus van deze mediation vorm op het onderwijs en justitieel jongerenwerk. De “Safer-Saner” scholen zijn hier het resultaat van. De situatie op scholen ligt vaak anders dan bij conflicten die bij volwassenen in de samenleving plaatsvinden. Kinderen beseffen niet altijd voldoende wat de consequenties van hun acties zijn, daarnaast kunnen studenten elkaar niet zomaar vermijden. Conflicten oplossen met alle betrokken partijen kan de onderlinge communicatie weer op gang brengen.

Veilige omgeving als basis voor

Uiteraard moet er een veilige en vertrouwde situatie zijn wanneer de betrokkenen worden samengebracht. Door twee mediators in te zetten voor begeleiding van zowel het slachtoffer als dader kan het proces van communicatie en oplossingsgericht denken in gang worden gezet.

Drie voorwaarden voor Restorative Justice zijn:

1. De betrokken partijen moeten zich veilig voelen in het proces.
2. De dader moet verantwoordelijkheid nemen voor de overtreding.
3. De betrokken partijen moeten allemaal gehoord worden.

Ook een luisterend oor voor het slachtoffer

In strafzaken is de hoofdrol doorgaans weggelegd voor de verdachte of de dader. Het rechtssysteem is gericht op de vervolging van een overtreder, niet op de situatie van het slachtoffer. Daardoor voelt deze partij zich niet gehoord, een gevangenisstraf of boete voor de dader heeft het slachtoffer doorgaans niet veel te bieden. De meerderheid van de slachtoffers geeft aan tevreden te zijn met de uitkomsten van deze mediation.